ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΟΥΝ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΕΚΤΕΛΕΙ
Λίγες σκέψεις για τις επιχειρούμενες αλλαγές του Κ.Πολ.Δ. και τη στάση των θεσμικών μας οργάνων:
1. Με το νομοσχέδιο τροποποιούνται και καταργούνται εκατοντάδες διατάξεις αλλάζοντας συθέμελα τη φιλοσοφία του ισχύοντος Κ.Πολ.Δ.. Είναι προφανές ότι οι αλλαγές αυτές υπηρετούν τον περιορισμό της έννομης προστασίας και δυσχεραίνουν την πρόσβαση των πολιτών στη Δικαιοσύνη.
Οι δε αλλαγές στο Δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης είναι «χειρουργικές» υπαγορευμένες απευθείας από την «τραπεζική ακαδημαϊκή διανόηση», που φρόντισε να ισοπεδώσει κάθε έννοια προστασίας ή δικαιώματος του οφειλέτη.
2. Οι επιχειρούμενες αλλαγές καταδεικνύουν μια ιδεοληπτική εμμονή που διαπνέει σήμερα όλο το οικονομικο-πολιτικό σύστημα μας, αυτό του περιορισμού των δικαιωμάτων των πολιτών και τη μετατροπή τους σε άβουλες οντότητες παραγωγής πλούτου και φοροδοσίας.
Η λογική «Πρώτα οι Τράπεζες» και η, σιωπηρή ή μη, αποδοχή της μας καθιστά όλους συνένοχους στη διάλυση του κράτους δικαίου που προασπίζει την ισονομία και την ισοπολιτεία.
3. Στο συγκριτικό δίκαιο δεν συναντάμε πουθενά (ούτε στα πιο βάρβαρα καθεστώτα) ανάλογες ρυθμίσεις με αυτές που προωθούνται στην αναγκαστική εκτέλεση.
4. Εν τάχει οι σημαντικότερες και επιβλαβέστερες κατ’ εμέ αλλαγές στη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης είναι οι ακόλουθες:
Α. Ποσοστικοποίηση των ικανοποιούμενων απαιτήσεων στον πίνακα κατάταξης με σχεδόν κατάργηση του προνομιακού χαρακτήρα των εργατικών απαιτήσεων, αφού για να καταταχθούν προνομιακά θα πρέπει να έχουν προκύψει κατά την τελευταία διετία πριν από τη πτώχευση ή τον αρχικό πλειστηριασμό, περιορισμός ο οποίος δεν υπάρχει σε καμία άλλη απαίτηση.
Προνομιοποιεί εις βάρος των εργατικών απαιτήσεων, των απαιτήσεων του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων τις απαιτήσεις των τραπεζών αντιστρέφοντας την κατανομή του πλειστηριάσματος, που περιέρχεται κατά 65% σε αυτές, 25% στις απαιτήσεις εργαζομένων, Δημοσίου και ασφαλιστικών ταμείων, και κατά 10% στις λοιπές απαιτήσεις.
Β. Για πρώτη φορά στο δικαιϊκό μας σύστημα δίδεται η δυνατότητα της πολλαπλής κατάσχεσης της κινητής και ακίνητης περιουσίας του οφειλέτη και άρα, η ταυτόχρονη διενέργεια πολλαπλών πλειστηριασμών επί του ίδιου πράγματος.
Γ. Οι πλειστηριασμοί θα διενεργούνται στην εμπορική και όχι στην αντικειμενική αξία των ακινήτων σε όφελος των τραπεζών. Βέβαια, ο κάθε πολίτης σε αυτή τη χώρα θα συνεχίζει να πληρώνει τους φόρους ακίνητης περιουσίας υπολογισμένους επί της αντικειμενικής αξίας και ο κάθε οφειλέτης για να προστατεύσει την κύρια κατοικία του με την διαδικασία του Ν. 3869/10 (υπερχρεωμένα νοικοκυριά) θα πληρώνει το 80% της αντικειμενικής και όχι της πολύ μικρότερης πλέον εμπορικής αξίας της.
Δ. Περιορισμός των ενδίκων μέσων κατά των αποφάσεων επί των ανακοπών της εκτέλεσης με δυνατότητα άσκησης μόνο έφεσης και σχεδόν κατάργησης των αιτήσεων αναστολής. Ειδικότερα δε, σε ότι αφορά τις ανακοπές κατά του επισπευδόμενου πλειστηριασμού, αυτές θα δικάζονται με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων εκδιδομένων αναιτιολόγητων αποφάσεων.
Ε. Δικαίωμα άμεσης καταγγελίας μισθώσεων, και των επαγγελματικών, από τους υπερθεματιστές και επέλευση συνεπειών εντός διμήνου.
Στ. Καθιέρωση, πλέον, μόνο δύο χρονικών σταδίων για την άσκηση ανακοπής, ένα πριν και ένα μετά τον πλειστηριασμό.
5. Υπάρχει πλειάδα διατάξεων με τις οποίες η κυβέρνηση μετατρέπει το σύστημα απονομής δικαιοσύνης σε εισπρακτικό μηχανισμό διατηρώντας ή και επαυξάνοντας τα παράβολα ως στοιχείο του παραδεκτού ασκήσεως ενδίκου βοηθήματος ή μέσου ενώ, με την υποχρεωτική αναγραφή του ΑΦΜ των διαδίκων στα δικόγραφα διαμορφώνεται η βάση για τον κρατικό ή φορολογικό έλεγχο των πολιτών.
6. Διευρύνει την ευθύνη των δικηγόρων αφού μας καθιστά εσαεί αντίκλητους των εντολέων μας μέχρι την έκδοση αμετάκλητης απόφασης και θεσπίζει προβληματικούς τρόπους γνωστοποιήσεων που εμπεριέχουν σοβαρούς κινδύνους.
7. Τέλος, με την κατάργηση της εμμάρτυρης απόδειξης καταργεί την αμεσότητα της δίκης στην τακτική διαδικασία καθιερώνοντας την δι’ αλληλογραφίας δίκη και καθιστώντας τους δικηγόρους «ταχυδρόμους φακέλων δικογραφίας».
8. Μπροστά σε αυτό τον ορυμαγδό των αλλαγών μένει κανείς άφωνος από τη μονομέρεια και την σκοπούμενη επιλογή τους, που μοναδικό στόχο έχουν όχι την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης αλλά την ισοπέδωση θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου που επιβάλλονται σε όλα τα επίπεδα από τους θιασώτες των μνημονίων.
9. Οι τραπεζικής εμπνεύσεως αλλαγές του Κ.Πολ.Δ. διαλύουν την Δικαιοσύνη ως θεμέλιο λίθο της κοινωνικής συνοχής, καταργούν το δικαίωμα σε δημόσια ακροαματική διαδικασία ως επιμέρους δικαίωμα της δίκαιης δίκης, γραφειο-κρατικοποιούν την πολιτική δίκη και μετατρέπουν το δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης σε όργανο για «fast track» πλειστηριασμούς υπέρ των τραπεζών χωρίς εγγυήσεις και δικαιώματα για τους οφειλέτες.
10. Η αντίδραση του νομικού κόσμου και δη του δικηγορικού σώματος υπήρξε ακαριαία και απολύτως εύστοχη. Σύμπασα η νομική κοινότητα εξέφρασε την αντίθεση της με τις επιχειρούμενες αλλαγές, που μας αιφνιδίασαν τόσο ως προς τον χρόνο που ήρθαν όσο και ως προς το περιεχόμενο τους.
11. Οι δικηγόροι δια των θεσμικών μας οργάνων συμμετείχαμε στον διάλογο για την αναμόρφωση του Κ.Πολ.Δ. (το τελικό κείμενο δεν περιλαμβάνει καμία από τις προτάσεις μας), γιατί είναι προφανές ότι χρειάζεται και βελτιώσεις και επικαιροποίηση. Το ερώτημα είναι προς ποιά κατεύθυνση- εκείνη της εμβάθυνσης των δικαιωμάτων (και των δικονομικών), της διευκόλυνσης της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και των οικονομικά ασθενέστερων συμπολιτών μας (κατάργηση παραβόλων κλπ), τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, την πρόσληψη γραμματέων, τον διορισμό δικαστών.
12. Ως μέτρο αντίδρασης επιλέχθηκε αρχικά μια προειδοποιητική αποχή από τα καθήκοντα μας, συνέντευξη τύπου με πρόσκληση σε συμμετοχή των εκπροσώπων των Ενώσεων των δικαστικών λειτουργών και των κοινωνικών φορέων για την ανάπτυξη των θέσεών μας, συνάντηση με τις κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων και σύγκληση έκτακτης Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων. Εν συνεχεία, η Ολομέλεια των Προέδρων, μετά από πρόταση του Προέδρου του ΔΣΑ, αποφάσισε τη διενέργεια δημοψηφίσματος σε όλους τους Δικηγορικούς Συλλόγους της χώρας στις 2 και 3 Δεκεμβρίου 2014, για το επίμαχο νομοσχέδιο και την στάση του Δικηγορικού Σώματος καθώς και τη συνέχιση της αποχής των Δικηγόρων από τα καθήκοντά τους, από την Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2014 έως και την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014, μέρα κατά την οποία θα συγκληθεί εκ νέου η Ολομέλεια των Προέδρων.
13. Το δε ΔΣ του ΔΣΑ, συνεδριάζοντας για να επικυρώσει τις αποφάσεις της ολομέλειας, αποφάσισε κατά πλειοψηφία να μειώσει κατά δύο τις μέρες της αποχής, με αποτέλεσμα επί διήμερο να μην ασχολούμαστε με την ουσία της υποθέσεως (βλ. αλλαγές ΚΠολΔ και οι επιπτώσεις τους στην κοινωνία και τους δικηγόρους) αλλά με τον τύπο (δύο περισσότερες ή λιγότερες μέρες αποχής) και να εμφανιζόμαστε ως διασπαστές του μετώπου. Υπήρξε εμμονή στις τυπικολογίες και αδυναμία κατανόησης της ανάγκης για ενότητα του δικηγορικού σώματος. Ήταν έλλειψη συνδικαλιστικής αντίληψης; Ήταν, μήπως, ενστικτώδης αντίδραση αυτοπροστασίας ορισμένων; Ας όψεται. Προσωπικά μου αρκεί η σθεναρή, αταλάντευτη και καθαρή θέση του Προέδρου, που δεν προσβάλλει την «κοινή λογική». Μία θέση με αφετήρια παραδοχή ότι τα προβλήματα είναι κοινά και την κρίσιμη στιγμή της μάχης πρέπει ο καθένας με τη στάση του να ενώνει και όχι να διχάζει και κυρίως να ενώνει με πράξεις ουσίας και όχι να διχάζει με πυροτεχνήματα τυπικότητας.
14. Σήμερα η προσπάθειά μας δεν αφορά κάποια «κλαδική» διεκδίκηση αλλά την προάσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών και εν τέλει της Δημοκρατίας. Σε αυτή την προσπάθεια το δικηγορικό σώμα πρέπει να πορευθεί με μια φωνή, ενωμένο χωρίς αστερίσκους και μεμψιμοιρίες, σεβόμενοι όλοι τις αποφάσεις της Ολομέλειας (αν δεν μας αρέσει η ποσοτική εκπροσώπηση, την ευκαιρία την χάσαμε στην τελευταία τροποποίηση του Κώδικα Δικηγόρων. Ας ζητήσουμε στο μέλλον τη θέσπιση της Συνέλευσης των δικηγορικών συλλόγων ως οιονεί τριτοβάθμιο όργανο, στο οποίο θα συμμετέχουν αναλογικά οι δικηγορικοί σύλλογοι). Από την προσφυγή στην αμεσοδημοκρατική διαδικασία κανείς δεν έχει να φοβηθεί τίποτε και όλοι πρέπει να πάρουμε θέση.
15. Χρειαζόμαστε ένα νέο, σύγχρονο και σταθερό Κ.Πολ.Δ. που θα κατοχυρώνει ίσα δικαιώματα στους διαδίκους, θα εισάγει τις νέες τεχνολογίες, θα υποχρεώνει την καθαρογραφή και την αιτιολόγηση των αποφάσεων, θα ενισχύει την εμμάρτυρη απόδειξη, θα καταργήσει την παρωχημένη εγγραφή στο πινάκιο, θα ενισχύσει την προφορικότητα της διαδικασίας και θα παρέχει εγγυήσεις στη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Το ερώτημα είναι ένα, είναι καθαρό και το μήνυμα που θα εκπέμψουμε ως αποτέλεσμα των αποφάσεων μας, θα πρέπει να είναι εκκωφαντικό:
«Ή με τους τραπεζίτες ή με τους πολίτες».
Αθήνα, 24 Νοεμβρίου 2014 Δημήτριος Α. Λυρίτσης Δικηγόρος Αθηνών